Dünya Limit Aşım Günü Nedir ve Türkiye’de Ne Durumdayız?
Dünya Limit Aşım Günü Nedir?
Dünya Limit Aşım Günü, insanlığın bir yılda tükettiği doğal kaynakların, dünyanın bir yılda yenileyebileceğinden fazla olduğu günü ifade eder. Bu gün, Küresel Ayak İzi Ağı tarafından hesaplanır ve her yıl değişebilir. Bu hesaplama, insanların tükettiği bitkisel veya hayvansal gıdaları, kereste ve orman ürünlerini, şehir altyapısı ve yakıt tüketimi sonucu karbondioksit emisyonlarını ölçer. Ayrıca, bir şehir veya ülkenin biyolojik kapasitesi, yani doğal kaynaklarını üretme kapasitesini de dikkate alır.
Dünya Limit Aşım Günü, insanlığın doğayla olan ilişkisini gösteren bir göstergedir. Eğer bu gün yılın başında gerçekleşirse, bu insanlığın doğal kaynakları çok hızlı tükettiği anlamına gelir. Eğer bu gün yılın sonunda gerçekleşirse, bu insanlığın doğal kaynakları sürdürülebilir bir şekilde kullandığı anlamına gelir.
Dünya Limit Aşım Günü Nasıl Hesaplanır?
Dünya Limit Aşım Günü’nü hesaplamak için iki temel veriye ihtiyaç vardır: Ekolojik Ayak İzi ve Biyolojik Kapasite. Ekolojik Ayak İzi, insanların doğal kaynaklara yönelik talebini ölçer. Biyolojik Kapasite ise doğanın kaynakları yenileme kapasitesini ölçer. Bu iki veri arasındaki fark, ekolojik açık veya fazlayı gösterir.
Ekolojik Ayak İzi ve Biyolojik Kapasite alan cinsinden hesaplanır ve “küresel hektar” (gha) ile ifade edilir. Küresel hektar, dünyanın ortalama biyolojik üretkenliğine sahip bir hektarlık alanı temsil eder. Bir ülkenin veya bireyin Ekolojik Ayak İzi ile Biyolojik Kapasitesi karşılaştırılarak Dünya Limit Aşım Günü bulunur.
Örneğin, 2019 yılında dünyanın Ekolojik Ayak İzi kişi başına 2,75 gha idi. Dünyanın Biyolojik Kapasitesi ise kişi başına 1,63 gha idi. Bu durumda ekolojik açık kişi başına 1,12 gha olur. Bu da demektir ki insanlık 2019 yılında 1 değil 1,69 gezegen varmış gibi tüketti. Bu orana göre de Dünya Limit Aşım Günü 29 Temmuz olarak hesaplandı.
Türkiye Limit Aşım Günü Ne Zaman?
Türkiye’nin Ekolojik Ayak İzi ve Biyolojik Kapasitesi verilerine göre Türkiye Limit Aşım Günü her yıl değişmektedir. 2018 yılında Türkiye’nin Ekolojik Ayak İzi kişi başına 2,69 gha idi. Türkiye’nin Biyolojik Kapasitesi ise kişi başına 1,15 gha idi. Bu durumda ekolojik açık kişi başına 1,54 gha olur. Bu da demektir ki Türkiye 2018 yılında 1 değil 2,34 gezegen varmış gibi tüketti. Bu orana göre de Türkiye Limit Aşım Günü 11 Temmuz olarak hesaplandı.
2022 yılı için ise Türkiye’nin Ekolojik Ayak İzi ve Biyolojik Kapasitesi verileri henüz mevcut değildir. Ancak Küresel Ayak İzi Ağı’nın tahminine göre, 2022 yılı için Dünya Limit Aşım Günü 28 Temmuz olarak belirlenmiştir. Bu da demektir ki insanlık 2022 yılında 1 değil 1,75 gezegen varmış gibi tüketecek. Türkiye’nin bu orana göre limit aşım gününü tahmin etmek için geçmiş yıllardaki verileri kullanabiliriz. Örneğin, 2019 yılında Türkiye Limit Aşım Günü, Dünya Limit Aşım Günü’nden 18 gün önce gerçekleşti. Bu durumda, 2022 yılı için Türkiye Limit Aşım Günü’nü 10 Temmuz olarak tahmin edebiliriz.
Dünya Limit Aşım Günü’nün Etkileri Nelerdir?
Dünya Limit Aşım Günü, insanlığın doğal kaynakları sürdürülebilir bir şekilde kullanmadığını gösterir. Bu da küresel çapta biyolojik çeşitlilik kaybına, atmosferde sera gazı artışına, gıda ve enerji krizlerine neden olurken sıcak hava dalgaları, kuraklık, aşırı hava olaylarının etkisiyle büyük orman yangınları, seller gibi afetlerle daha sık karşı karşıya kalınmasına yol açar.
Dünya Limit Aşım Günü’nün etkilerini azaltmak için, doğal kaynakları daha verimli ve sürdürülebilir bir şekilde kullanmak gerekir. Bunun için bireysel, toplumsal ve kurumsal düzeyde çeşitli adımlar atılabilir. Örneğin, enerji tasarrufu yapmak, yenilenebilir enerji kaynaklarını tercih etmek, atık azaltmak ve geri dönüştürmek, yerel ve mevsimlik ürünleri tüketmek, toplu taşıma veya bisiklet kullanmak gibi davranışlar limit aşımını azaltmaya katkı sağlayabilir.
